Қазақстанда күнбағыс (Helianthus annuus) өскіндерінің солуы мен жойылуына Alternaria alternata және Rhizopus arrhizus саңырауқұлақтарының себепкер екені туралы алғашқы ғылыми мәлімет
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Evgeniy Ten
A.I. Barayev Research and Production Centre for Grain Farming, Shortandy district, Akmola region, Kazakhstan.
jekon_t87.07@mail.ru
Irina Oshergina
A.I. Barayev Research and Production Centre for Grain Farming, Shortandy district, Akmola region, Kazakhstan.
egoriha76@mail.ru
Timur Savin
A.I. Barayev Research and Production Centre for Grain Farming, Shortandy district, Akmola region, Kazakhstan.
STEV AGRO LLP, Astana, Kazakhstan.
Аннотация
Бұл зерттеу Қазақстанда күнбағыстың (Helianthus annuus) өскіндерінің солуы мен жойылуына себепкер болатын Alternaria alternata және Rhizopus arrhizus саңырауқұлақтарының алғаш рет ғылыми түрде анықталғанын көрсетеді. Күнбағыстың төрт гибридінің тұқымына фитопатологиялық талдау жүргізу барысында морфологиялық және молекулалық әдістер арқылы, оның ішінде ITS аймағының секвенирлеуі және Alt a1, calmodulin гендерінің ПТР-талдауы арқылы, тән саңырауқұлақ колониялары анықталды. Өсінділерде қоңыр дақтар, қурау және сұр көгеру белгілері байқалды; қайта жұқтыру сынақтары патогенділікті растады. Филогенетикалық талдау Alternaria және Rhizopus туыстас түрлерімен 91–98% ұқсастықты көрсетті. Бұл зерттеу импорттық тұқым материалының фитосанитарлық бақылауын күшейтудің және өсімдіктерді қорғаудың кешенді шараларын енгізудің маңыздылығын айқындайды. Алынған нәтижелер өңірдегі фитопатогендік әртүрлілікті тереңірек түсінуге және күнбағыс дақылының ауруларының алдын алуға негіз болады.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
##plugins.generic.dates.accepted## 2025-06-27
##plugins.generic.dates.published## 2025-06-29
Библиографиялық сілтемелер
Alternaria blight of sunflower: Photos, Description, and Control Methods [Electronic resource]. – Syngenta Russia. – URL: https://www.syngenta.ru/target/altarnaria-blight-of-sunflower (Date of access: 11.06.2025).
Glinushkin A.P., Ovsyankina A.V., Kornyukov D.A. Diagnosis of fungi of the genus Fusarium and Alternaria, Bipolaris, causing diseases of sunflower, and immunological methods for the evaluation and selection of genotypes to the pathogens // IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – 2021. – Vol. 663. – Art. 012049. – DOI: https://doi.org/10.1088/1755-1315/663/1/012049.
Lagopodi A.L., Thanassoulopoulos C.C. Effect of a leaf spot disease caused by Alternaria alternata on yield of sunflower in Greece // Plant Disease. – 1998. – Vol. 82, No. 1. – P. 41–44.
Kgatle M.G., Truter M., Ramusi T.M., Flett B., Aveling T.A.S. Alternaria alternata, the causal agent of leaf blight of sunflower in South Africa // European Journal of Plant Pathology. – 2018. – Vol. 151. – P. 677–688. – DOI: https://doi.org/10.1007/s10658-017-1402-7.
Murcia Bermudez J.M., Singh N., Ramirez R., Porchas M.A., Furr J., Poudel-Ward B. First report of Rhizopus arrhizus causing sunflower head rot in Arizona, USA // Plant Disease. – 2024. – Art. PDIS-01. – DOI: https://doi.org/10.1094/.
Agrovesti.net. Sunflower Diseases [Electronic resource]. – URL: https://agrovesti.net/lib/tech/growing-sunflower/bolezni-podsolnechnika.html (дата обращения: [указать дату]).
Hussain A., Ismail A., Qadir M., Hamayun M., Mehmood A. Thermal stress alleviating potential of endophytic fungus Rhizopus oryzae inoculated to sunflower (Helianthus annuus L.) and soybean (Glycine max L.) // Pakistan Journal of Botany. – 2020. – Vol. 52, No. 5. – P. 1857–1865. – DOI: http://dx.doi.org/10.30848/PJB2020-5(10).
Gryganskyi A.P., Golan J., Dolatabadi S., Mondo S., Robb S., Idnurm A., et al. Phylogenetic and phylogenomic definition of Rhizopus species // G3: Genes, Genomes, Genetics. – 2018. – Vol. 8, No. 6. – P. 2007–2018. – DOI: https://doi.org/10.1534/g3.118.200235.
Hong S.G., Cramer R.A., Lawrence C.B., Pryor B.M. Alt a 1 allergen homologs from Alternaria and related taxa: analysis of phylogenetic content and secondary structure // Fungal Genetics and Biology. – 2005. – Vol. 42, No. 2. – P. 119–129. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.fgb.2004.10.009.
Simmons E.G. Alternaria: An identification manual. Publisher: Centraalbureau voor Schimmelcultures. - 2007. - P. 34-37, 582-585.
Watanabe T. Pictorial atlas of soil and seed fungi: Morphologies of cultured fungi and key to species. United States: CRC press. - 2002. - P. 93-133.
Lawrence D.P., Gannibal P.B., Peever T.L., Pryor B.M. The sections of Alternaria: formalizing species-group concepts // Mycologia. – 2013. – Vol. 105, No. 3. – P. 530–546. – DOI: https://doi.org/10.3852/12-249.
White T.J., Bruns T.D., Lee S.B., Taylor J.W. Amplification and direct sequencing of fungal ribosomal RNA genes for phylogenetics // In: Innis M.A., Gelfand D.H., Sninsky J.J., White T.J. (eds). PCR Protocols: A Guide to Methods and Applications. – New York: Academic Press, 1990. – P. 315–322. – DOI: http://dx.doi.org/10.1016/B978-0-12-372180-8.50042-1.
Tamura K., Stecher G., Kumar S. MEGA11: Molecular evolutionary genetics analysis version 11 // Molecular Biology and Evolution. – 2021. – Vol. 38, No. 7. – P. 3022–3027. – DOI: https://doi.org/10.1093/molbev/msab120.
He Y., Liu Z., Zhang C., et al. A rapid and visual detection method for Alternaria alternata, the causal agent of leaf spot disease on yam, based on RPA-CRISPR/Cas12a // Physiological and Molecular Plant Pathology. – 2025. – Art. 102612. – DOI: [будет доступен после публикации].
Abhilash K., Karuna K., Nagaraja A. Morphological and molecular characterization of Alternaria spp. inciting sunflower blight // Journal of Mycopathological Research. – 2018. – P. 15–20. – ISSN 0971-3719.
Ríos-Ruiz W.F., Tarrillo-Chujutalli R.E., Rojas-García J.C., et al. The biotechnological potential of plant growth-promoting rhizobacteria isolated from maize (Zea mays L.) cultivations in the San Martin region, Peru // Plants (Basel). – 2024. – Vol. 13, No. 15. – Art. 2075. – DOI: https://doi.org/10.3390/plants13152075.
Blagojević J.D., Vukojević J.B., Ivanović Ž.S. Occurrence and characterization of Alternaria species associated with leaf spot disease in rapeseed in Serbia // Plant Pathology. – 2020. – Vol. 69, No. 5. – P. 883–900. – DOI: https://doi.org/10.1111/ppa.13168.
Gryganskyi A.P., Golan J., Dolatabadi S., et al. Phylogenetic and phylogenomic definition of Rhizopus species [published correction appears in G3 (Bethesda). 2019 Aug 8; 9(8): 2789] // G3 (Bethesda). – 2018. – Vol. 8, No. 6. – P. 2007–2018. – DOI: https://doi.org/10.1534/g3.118.200235.